روزنامه ابتکار
1397/01/19
سازوکار سانسور در صداوسیما بررسی شد آباژورهای جام جم
گروه فرهنگ و هنر - هنوز یک روز هم از ماجرای پستان‌های گرگ ماده لوگو باشگاه آ.اس رم ایتالیا نگذشته بود که سانسور حرف‌های عادل فردوسی‌پور در گفت‌وگو با مهران مدیری در برنامه دورهمی درباره حضور بانوان در ورزشگاه‌ها روی دیگری از سانسور را به ایرانی‌ها نشان داد. این در حالی بود که روزهای گذشته و همزمان با تکرار غائله فیلتر شدن یا نشدن تلگرام، سخنان رئیس‌جمهوری در این باره نیز به گونه‌ای ناقص در اخبار صداوسیما پخش شد که شائبه تلاش برای القا موافقت و حتی دستور حسن روحانی برای فیلتر شدن تلگرام القا شود. سریال «پایتخت 5» نیز که خود به دلیل موضوع این فصل از سریال، تهیه آن از سوی موسسه سینمایی اوج و عبور از برخی خط قرمزها که حاصل حضور این تهیه‌کننده دانسته می‌شد و نیز حضور یک کارمند شبکه تلویزیونی ماهواره‌ای جم (GEM) به عنوان بازیگر حاشیه‌های فراوانی را به خود می‌دید، با سانسور برخی سکانس‌ها از سوی صداوسیما و نیز اعمال نظر تهیه‌کننده سریال، به یکی دیگر از محورهای طرح موضوع سانسور در صداوسیما بدل شد.ماجرای سانسور در صداوسیما ماجرای دیروز و امروز نیست و سال‌هاست که سانسور در این رسانه اجرا میشود و البته شیوه اجرای آن محل نقد نیز هست. به عنوان مثال صداوسیما سابقه این را داشته است که از یک فیلم 175 دقیقه‌ای، تنها 75 دقیقه را قابل پخش تشخیص دهد! در سال‌های اخیر، فناوری‌های جدید به کمک صداوسیما آمده‌اند که میزان دقایق سانسور در فیلم‌ها و سریال‌های خارجی را به حداقل برسانند. پوشاندن لباس‌های بازیگر، حذف بازیگر، استفاده از وسایل مجازی صحنه – که معروف‌ترین آنها آباژور، به نماد اصلی سانسور در صداوسیما بدل شده است – و البته اعمال تغییر در دیالوگ‌ها به هنگام دوبله، از راه‌هایی است که باعث شده است میزان دقایق سانسور در فیلم و سریال‌های خارجی صداوسیما کاهش یابد.
در این میان برنامه‌های ورزشی همچنان یکی از جدی‌ترین چالش‌های سانسورچیان تلویزیون به شمار می‌روند. پخش مسابقات لیگ جهانی والیبال با تکرار چند بار صحنه‌هایی حتی از دیدارهای گذشته و تماشاچیان البته قابل پخش و مانند آن اوج دردسرهای پخش مسابقات خارجی از صداوسیما بود. این اتفاق در پخش مسابقاتی مثل فوتبال هم بسیار رخ می‌دهد. این ماجرا باعث شد که مثلا پخش زنده قرعه‌کشی مسابقات جام جهانی فوتبال در برزیل به دلیل نوع پوشش مجری خانم این مراسم، کاملا در هم ریخته و پر قطع و وصل پخش شود و حتی همین موضوع باعث شد که کاربران ایرانی در فضای مجازی با حمله به صفحه اینستاگرام مجری زن برزیلی و فحاشی، او و پوشش‌اش را مقصر این اتفاق بدانند و سال گذشته نیز پیش از برگزاری قرعه‌کشی جام جهانی فوتبال 2018 روسیه، با حضور در صفحات مجازی مجری زن این مراسم، از او بخواهند پوششی را انتخاب کند که در صداوسیمای ایران قابل پخش باشد. هر چند این درخواست‌های عجیب و البته دخالت عجیب‌تر سردار آزمون، بازیکن ملی‌پوش فوتبال ایران در این باره خود انتقادهای فراوانی را به دنبال داشت، اما در نهایت این مجری زن تلاش کرد پوشش قابل پخشی را انتخاب کند و صداوسیما نیز با کمی اغماض پخش مراسم قرعه‌کشی را با حداقل سانسور روانه آنتن کرد تا خانم مجری در توییترش از ایرانی‌ها سوال کند «حالا راضی شدین؟». به هر حال این روند باعث شده است که بسیاری از ایرانی‌ها از هم اکنون نگران شیوه پخش جام جهانی روسیه باشند و برخی نیز آنتن‌های ماهواره خود را مهیای دیدن این مسابقات از راهی دیگر کنند.
واقعیت اینجا است که بسیاری از مردم برای رهایی از سانسورهای صداوسیما، راه‌های دیگری را برگزیدند. رجوع به دیدن فیلم‌ها و سریال‌های زیرنویس‌دار و نیز برنامه‌های ماهواره‌ای یا تلویزیون‌های آنلاین اینترنتی بخش بزرگی از این راه‌ها را تشکیل می‌دهند. با این حال زاویه دید صداوسیما در سانسور خود به سوژه‌ای برای نقد و انتقاد از رسانه‌ای تبدیل شده است که خود را رسانه ملی می‌داند. بخشی از این نقدها شکل جدی دارند و بسیاری هم – بنا به عادت اخیر ایرانی‌ها در هر رویدادی – لباس طنز به تن می‌کند.
واکنش‌های مجازی به سلیقه سانسور در صداوسیما نیز بسیار فراوانند.
این واکنش‌های مجازی درباره شطرنجی کردن پستان‌های گرگ ماده در لوگو تیم فوتبال آ.اس رم ایتالیا، در برنامه گزارش ورزشی که به پخش دیدار زنده این تیم با بارسلونای اسپانیا اختصاص داشت، بیشترین نمود را در روزهای اخیر داشته است. کارتون‌ها و طنزهای فراوانی درباره این کار صداوسیما ساخته شده و البته بسیاری نیز سانسور اینچنین یک لوگو را توهین به مردم و نیز نشانه آستانه پایین و ذهن خراب سانسورچیان می‌دانند. ماجرا حتی به انتشار این تصویر در اکانت کاربری توییتر باشگاه رم و رسانه های مشهور جهان هم رسید. برخی کاربران نیز به تبلیغ یک بستنی در دهه هفتاد با جمله کلیدی «بستنیش خوشمزه‌تره» اشاره می‌کنند و از استانداردهای دوگانه تلویزیون می‌گویند.
یک کاربر در توییتر با اشاره به شغلش در حوزه ساخت تیزرهای تبلیغاتی تلویزیونی، به مواردی از اعمال سانسور در تبلیغات اشاره کرده که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در مثال‌های مورد اشاره این کاربر، حذف یک کاراکتر پسربچه کارتونی از تبلیغ پوشک نوزادان به دلیل زیبایی بیش از حد!، همزمانی جمله «به همین خوشمزگی» با تاب خوردن یک دختربچه، رد شدن یک تبلیغ پودر لباسشویی به دلیل قرار گرفتن نامناسب موز در ظرف میوه و رد تیزر یک سفیدکننده به دلیل «لوندی غازها»ی حاضر در آن به عنوان مواردی از سانسورهای عجیب صداوسیما اشاره شده‌اند.
سریال‌سازان نیز خاطرات فراوانی از اعمال ممیزی و حذف و جرح‌ها بر اساس نشانه‌شناسی‌های عجیب و غریب و برداشت‌های پیچیده می‌گویند. به عنوان مثال یکی از نویسندگان یکی از سریال‌های تلویزیونی از صحنه‌ای گفته است که شخصیت پسر داستان، بعد از تماس تلفنی با شخصیت دختر، گوشی تلفن همراهش را زیر بالش روی تختش گذاشته، روی تخت دراز می‌کشد و لبخند می‌زند. این صحنه از سوی سانسورچیان صداوسیما حذف شده است.
نکته اصلی ماجرا اینجا است که هر چند با وجود ماهواره‌ها، دی‌وی‌دی‌های قاچاق، اینترنت و فیلترشکن، دسترسی به محتوای بدون سانسور برای بسیاری از مردم آسان است و مردم نیز محدودیت‌های عرفی تلویزیون در کشوری با عنوان جمهوری اسلامی را درک می‌کنند، اما این برداشت‌های عجیب و غریب از صحنه‌ها و دیالوگ‌ها، آنهم در شرایطی که به مدد فضای مجازی حتی جزئی‌ترین موارد نیز به راحتی عمومی میشود، توهین به مردم تلقی میشود و شاید باعث شود که مردم بیش از پیش از رسانه ملی خوانده فراری شوند و به رسانه‌های دیگر رجوع کنند. موضوعی که مضرات آن مثلا در حوزه اجتماعی در سال‌های گذشته در گذار مردم به سریال‌های شبکه‌هایی مانند فارسی وان و جم بارها مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. شاید صداوسیما باید فکری به حال آباژورهایش کند!
سایر اخبار این روزنامه
علی مطهری مطرح کرد
انتقاد نائب رئیس مجلس از برخورد دوگانه با دو رئیس جمهوری پیشین
«ابتکار» پدیده فروش سکه دی ماه 97 به ارزش 2 میلیون تومان را زیر ذره بین قرار داد
سازوکار سانسور در صداوسیما بررسی شد
آباژورهای جام جم
محمد صادق جنان صفت
شلیک به بانک مرکزی ازترس بازگویی همه واقعیت ها
«ابتکار» حمله سایبری به دیتاسنترهای ایران را بررسی می‌کند
روزی که اژدها اینترنت را خورد !
«ابتکار» از جلسه کمیسیون مشترک اصلاح ساختار دولت در راستای رفع مشکلات ادغام وزارتخانه‌ها گزارش می‌دهد
«ابتکار» حال و هوای مردم را در تعطیلات سال جدید بررسی کرد
امید؛ گمشده نوروز 96
جایگاه ادبیات کلاسیک در سرانه مطالعه ایرانیان کجاست؟
انتخاب سخت میان کلاسیک های مشهور و تازه‌های محبوب
بهرام زند در 69 سالگی چشم از جهان فروبست
خاموشی یک صدای خاطره انگیز
آمریکا 24 شهروند و 14 شرکت روسیه را به بهانه فعالیت‌های خرابکارانه مسکو علیه کشورهای غربی مورد تحریم قرار داد
پرسپولیس بالاخره برد
دبل قهرمانی
لاریجانی در دیدار با رئیس سازمان صدا و سیما:
بخش زیادی از منابع بانک ها زمین گیر است
نماینده مردم تهران:
شهردار تهران تحت فشار قرار گرفته است
